Diplomamobiliteit tussen Nederland en Duitsland

Hier vind je alle informatie over Nederlandse studenten in Duitsland en Duitse studenten in Nederland, die een hele studie volg(d)en.

We spreken van diplomamobiliteit wanneer studenten hun hele studie in het buitenland volgen. In andere gevallen, bij een tijdelijke verblijf, gaat het om studiepuntenmobiliteit. Lees hier alles over de studiepuntenmobiliteit tussen Nederland en Duitsland. De statistieken hieronder gaan over verschillende studiejaren en verschillende groepen (per onderdeel vermeld).

Als bron zijn diverse rapporten gebruikt:

Hieronder vind je de meest recente, beschikbare data in juli 2024.

Nederlandse studenten in Duitsland

Voor Nederlandse studenten die hun hele bachelor- of masterstudie in het buitenland volgen, is Duitsland het op twee na meest gekozen land met 2.162 studenten in 2020. Daarbij wordt Duitsland steeds populairder: in zes jaar is het aantal studenten meer dan verdubbeld. 

Zoals in onderstaande grafiek te zien is, zijn België (22 procent) en het Verenigd Koninkrijk (19 procent) wel nog een stuk populairder. Duitsland trekt 11 procent van het totaal aantal Nederlandse studenten dat een hele studie in het buitenland volgt. Duitsland is wel het populairste niet Nederlands- of Engelstalig land.

Bij onderstaande grafiek is het belangrijk te vermelden dat de cijfers waarschijnlijk in werkelijkheid hoger zijn. De Nederlandse overheidsinstantie die zich bezig houdt met internationalisering, Nuffic, heeft slechts beperkt zicht op het aantal Nederlandse studenten dat naar het buitenland gaat voor hun studie. Zij baseren zich deels op data van de OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development).

De onderstaande grafiek laat het aantal internationale studenten zien in Duitsland opgedeeld naar herkomstland. Belangrijk: hierbij gaat het niet alleen om gehele studies, maar het totaal aantal internationale studenten op dat moment.

In 2022 had Duitsland een totaal aantal internationale studenten van 458.210. Nederlandse studenten maakten hier maar een heel klein deel van uit. Met 2.767 studenten is dat slechts 0,6 procent. Veruit de meeste internationale studenten zijn van Indiase, Chinese en Turkse afkomst: resp. 9, 9 en 8 procent.  Verder laat de grafiek zien dat het aantal internationale studenten in Duitsland sinds 2003 sterk gestegen is, met 86 procent. Hierbij is de ontzettend sterke stijging van de Indiase studenten opvallend, groen gemarkeerd: dit aantal is bijna vertienvoudigd. 

 

Hoewel Nederlanders dus maar een klein percentage uitmaken van het totaal aantal internationale studenten in Duitsland, is het absolute aantal Nederlanders dat in Duitsland ingeschreven staat wel behoorlijk gestegen als we het vergelijken met 15 jaar terug. Van 1.429 naar 2.767: een stijging van 94 procent.

In 2020 is er een duidelijke daling in het aantal cijfers te zien, veroorzaakt door de coronapandemie. Het aantal Nederlandse studenten lijkt zich daarna te herstellen.

De onderstaande grafiek laat het totaal aantal studenten met de Nederlandse nationaliteit zien dat ingeschreven stonden aan een Duitse hogeronderwijsinstelling in de afgelopen 25 jaar.

In de onderstaande grafiek vind je details over de Nederlandse studenten in Duitsland in 2022. De man/vrouw-verhouding is vrijwel gelijk: 51 tegenover 49 procent. Het populairste zijn studies in de categorie "Sociale wetenschappen, economie en rechten" (32 procent) en "Ingenieurswetenschappen" (22 procent). Een ruime meerderheid deed een wetenschappelijke studie (65 procent), gevolgd door een opleiding aan een Fachhochschule (31 procent). 

De hierboven aangesproken stijging van het totaal aantal Nederlandse studenten in Duitsland in de afgelopen 15 jaar wordt vooral wordt veroorzaakt door een sterke stijiging bij studies in de categorie "Sociale wetenschappen, economie en rechten" (92 procent) en "Ingenieurswetenschappen" (185 procent). 

Er studeren een stuk meer Nederlanders aan Duitse universiteiten dan aan Fachhochschulen, maar dat verschil wordt kleiner. In 2022 studeerde 33 procent aan een Fachhochschule en dat percentage was nog nooit zo hoog. Dit zien we ook in de steigingscijfers: het aantal studenten aan een universiteit steeg de afgelopen 15 jaar met 87 procent, bij Fachhochschulen was dat maar liefst 121 procent.

De populairste locaties van deze Nederlandse studenten in Duitsland vind je hieronder. Als we terugkijken naar de ontwikkeling sinds 2000 is het opvallend om te zien dat Berlijn sinds 2007 de positie van populairste stad inneemt, nadat dat eerder nog Aken was. Met de populairste universiteit RWTH Aachen en, in wat mindere mate, de Fachhochschule Aachen blijft Aken echter een aantrekkelijke locatie voor Nederlandse studenten: 8 procent van alle Nederlandse studenten in Duitsland koos voor deze stad in 2019. Daartegenover staat Berlijn met 14 procent van de Nederlandse studenten in 2019. Hier studeren de meeste studenten aan de Freie Universität, gevolgd door de Humboldt-Universität de Technische Universität en de Hochschule für Wirtschaft und Recht (HWR).

Een andere interessante ontwikkeling is het populairder worden van zowel München als Hamburg sinds 2000: de aantallen Nederlandse studenten in deze steden stegen met respectievelijk 314 en 200 procent. Voor München wordt dit met name veroorzaakt door een zeer sterke stijging van het aantal Nederlandse studenten aan de Technische Universität München (met 640 procent) en in mindere mate de Ludwig-Maximilians-Universität München (met 111 procent). Bij Hamburg gaat het om de Universität Hamburg en de Hochschule für Angewandte Wissenschaften Hamburg waar het aantal Nederlandse studenten steeg met respectievelijk 140 en 50 procent. 

Een opvallend populaire stad is Hagen: dit komt omdat dit de vestigingsplaats is van de Fernuniversität Hagen, een instelling waar studenten vanaf afstand studeren (vergelijkbaar met het Nederlandse NTI). De Nederlanders die hier staan ingeschreven zullen dus waarschijnlijk niet daadwerkelijk hebben verbleven in Hagen.

 

Als we kijken naar de deelstaten, zien we dat het aantal Nederlandse studenten tussen 2000 en 2019 is gestegen in alle 16 deelstaten. Zoals in onderstaande grafiek te zien is, is Noordrijn-Westfalen sinds 2000, ondanks een dip in populariteit rond 2010, onafgebroken met grote afstand de populairste bestemming voor Nederlandse studenten. Hier studeerde maar liefst 36 procent van de Nederlandse studenten in 2019. Dit is niet verrassend omdat deze deelstaat aan de Nederlandse grens ligt maar bovendien ook een groot aantal hogeronderwijsinstellingen telt. Naast het hierboven al genoemde Aken zijn ook Keulen en Münster populair bij Nederlandse studenten en is er een groot aantal steden met daarin onderwijsinstellingen met een kleine groep Nederlandse studenten (minder dan 75) zoals Düsseldorf, Hagen, Bonn, Duisburg/Essen, Bochum en Dortmund (zie ook hierboven). Verder zien we in deze grafiek ook duidelijk de stijging in populariteit voor de steden Berlijn, Hamburg en München terug in de respectievelijke deelstaten.

Als we kijken naar alle nationaliteiten in Duitsland, zien we ook hier veel steigende lijnen. Het totale aantal internationale studenten in Duitsland was nog nooit zo hoog, in 2022 waren het er 458.210. Dat was 16 procent van het totaal aantal studenten in Duitsland dat jaar. Dat percentage stijgt met gemiddeld een half procent per jaar: 20 jaar geleden waren nog maar 11 procent van de studenten in Duitsland uit het buitenland afkomstig. 

Het grootste deel van de internationale studenten studeerde aan een Duitse universiteit of hogeschool in de deelstaten Noordrijn-Westfalen, Beieren en Baden-Württemberg. Dat zijn ook populaire deelstaten voor Nederlandse studenten (zie hierboven). In alle Duitse deelstaten steeg het aantal internationale studenten tussen 2017 en 2019 met uitzondering van Baden-Württemberg. Dit zou te maken hebben met het feit dat studenten van buiten de EU in deze deelstaat sinds 2017 collegegeld moeten betalen, terwijl dit gratis is in de andere deelstaten. Hieronder een grafisch overzicht van de verdeling in de periode 2009 tot 2019. 

We zien een opvallend verschil wat betreft de stijging van het aantal internationale studenten per deelstaat tussen de vijf "Neue Bundesländer" (voormalige DDR, Berlijn niet meegerekend) en de overige deelstaten tussen 2009 en 2019. Verhoudingsgewijs is de stijging in deze oostelijke deelstaten veel groter met gemiddeld maar liefst 98 procent, terwijl dat in de overige deelstaten gemiddeld 57 procent is. De grootste stijging is te zien in Thüringen: maar liefst 199 procent. Hier moet wel bij vermeld worden dat deze deelstaten nog steeds veel minder internationale studenten trekken dan de deelstaten in voormalig West-Duitsland.

  

 

Duitse studenten in Nederland

Voor Duitse studenten is Nederland al jaren een zeer populaire bestemming. Van de Duitse studenten die in 2017 naar het buitenland gingen, koos 16 procent voor Nederland.

 
 
Dat komt neer op 21.858 studenten. Alleen Oostenrijk was populairder. Het aantal Duitse studenten dat ingeschreven stond in Nederland (deze cijfers gaan niet alleen over diplomamobiliteit, maar over het totaal aantal studenten) is wel vrij sterk afgenomen tussen 2010 en 2017, met 1.973 studenten. Dat is een afname van 8 procent. Hieronder vind je een overzicht van de bestemmingen van Duitse studenten van 2010 tot 2017.

Het is geen verrassing dat Duitse studenten het grootste deel uitmaken van het totaal aantal internationale studenten dat voor een gehele studie in Nederland verbleef. Maar liefst 24 procent van de internationale studenten die een gehele studie aan een Nederlandse hogeschool of universiteit volgden in 2019 was Duits. Zij worden pas op grote afstand gevolgd door Italiaanse, Chinese, Belgische en Bulgaarse studenten. Het aantal Duitse studenten is tussen 2011 en 2017 wel sterk afgenomen: van 24.813 studenten tot 22.132. Dat is een daling van 11 procent. In deze periode steeg het totale aantal internationale studenten wel (met 6,5 procent), een ontwikkeling die de internationale studentenpopulatie in Nederland diverser heeft maakt. Opvallend is dat deze trend niet is doorgezet in 2018. Tussen 2017 en 2019 is het aantal Duitse studenten weer gestegen met 4 procent. In onderstaande grafiek vind je de ontwikkeling van het aantal internationale studenten in Nederland, verdeeld over de meest voorkomende herkomstlanden.

Opvallend is dat de hierboven genoemde daling van Duitse studenten in Nederland vanaf 2011 alleen te zien is in het HBO en niet in het WO. Op het HBO daalde het aantal Duitse bachelorstudenten met maar liefst 39 procent tussen 2011 en 2019. Het aantal Duitse studenten in het WO stijgt tussen 2011 en 2019 juist zeer sterk. Bij universitaire bachelorstudies was dit 29 procent, bij masters zelfs 57 procent. Dit verklaart ook de stijging van het totaal aantal Duitse studenten in Nederland na 2017. Deze ontwikkeling is in onderstaande grafiek te zien. Waarschijnlijk heeft dit te maken met het feit dat Nederlandse hogescholen in het grensgebied sinds 2011 minder Duitstalige studies aanbieden en dat veel Nederlandse universiteiten juist meer studies in het Engels zijn gaan aanbieden.

Als we gedetailleerder kijken naar waar Duitse studenten in Nederland hun hele studie doen, zien we een duidelijke voorkeur voor onderwijsinstellingen in het grensgebied. Ook hier is in het HBO sprake van een daling en in het WO van een stijging. Uitzonderingen zijn de Universiteit Twente en Maastricht University. De universiteit in Maastricht was desalniettemin in 2017 nog steeds met afstand de populairste Nederlandse universiteit voor Duitse studenten. Deze universiteit heeft ook het grootste aandeel internationale studenten van Nederland (in 2017 kwam 53 procent van haar studenten uit het buitenland). Verder blijkt dat onderwijsinstellingen in de Randstad (Amsterdam en Rotterdam) steeds populairder worden bij Duitse studenten. Waarschijnlijk is ook deze ontwikkeling te verklaren door het groter aantal Engelstalige studies dat wordt aangeboden aan deze universiteiten.

Bij de Duitse studenten die in Nederland hun hele studie volgen, zijn twee vakgebieden met grote afstand het populairst: economie en bedrijfskunde, voornamelijk bij HBO-studenten, en sociale wetenschappen, voornamelijk bij universitaire bachelorstudenten. Dit grote aandeel is waarschijnlijk te verklaren door Duitsers die in Nederland de populaire studies Psychologie en International Business: respectievelijk 4.483 en 2.841 Duitse studenten volgden deze studies in Nederland in het studiejaar 2019/2020 volgens Nuffic. Dit is bij elkaar maar liefst 32 procent van alle Duitse studenten die een hele opleiding deden in Nederland dat studiejaar.

In het overzicht van het totaal aantal Duitse studenten dat voor een studie in het buitenland koos, zien we de de daling van het aantal Duitse studenten in Nederland rond 2012 ook terug: in 2013 studeerde in totaal 3 procent minder Duitsers in het buitenland dan in 2012. Die daling is echter niet doorgezet, vanaf 2014 steeg het aantal weer licht en stabilisseerde daarna, zoals in onderstaande grafiek te zien is. 

Zie ook

↑
top