"Ik kan nu Duitstalige vakliteratuur lezen"
Verslag van Jori Snels, die in het 2013-2014 in Berlijn studeerde.
Berlijn staat bekend als een bruisende stad, met een rijke geschiedenis en een bloeiende culturele sector. Het was voor mij als studente Taal- en Cultuurstudies met de hoofdrichting moderne kunst- en cultuurgeschiedenis dan ook al snel duidelijk dat ik als uitwisselingsstudente in de Duitse hoofdstad wilde wonen. In dat halve jaar heb ik ontzettend veel geleerd, veel mooie dingen meegemaakt en een onvergetelijke tijd beleefd.
De belangrijkste reden dat ik aan de Freie Universität wilde studeren, was het interessante en gevarieerde vakkenpakket dat de universiteit anbiedt. Bij mijn eigen universiteit heb ik voornamelijk overzichtsvakken gevolgd, over bijvoorbeeld de kunstgeschiedenis van de twintigste eeuw. In Berlijn daarentegen volgde ik veel specifiekere vakken over onder andere de kunst in de DDR, de rol van media in de manier waarop de DDR herinnerd wordt en modernisme in Azië en Afrika. In deze cursussen heb ik niet alleen geheel nieuwe kennis opgedaan, maar ook geleerd om belangrijke thema's in de kunst- en cultuurgeschiedenis vanuit andere perspectieven te bekijken.
Wat mij opviel aan de lessen, was dat ze heel anders opgebouwd waren dan de vakken aan mijn eigen universiteit. Ten eerste bestaan de meeste vakken alleen uit werkcolleges, waarin de professor geen voordracht geeft maar studenten presentaties houden over van te voren vastgelegde onderwerpen. De studenten stelden dan vragen over de presentaties en discussieerden erover. Het nadeel van deze methode vond ik dat de kwaliteit van de lessen sterk afhing van de individuele presentaties. Bovendien was er doorgaans weinig verplicht leesmateriaal en geen tentamens, waardoor het de eigen verantwoordelijkheid van studenten was om zich te verdiepen in meer dan alleen het eigen presentatieonderwerp. Het voordeel was dat deze lesstructuur de mogelijkheid bood om je geheel te verdiepen in één onderwerp en daar vervolgens een omvangrijk essay over te schrijven. Ook vond ik het zeer waardevol dat er veel tijd was in de colleges voor discussie.
Tijdens mijn verblijf in Berlijn had ik dankzij het DIA-Stipendium de mogelijkheid om alles uit mijn studie te halen. Ik hoefde niet naast mijn studie te werken, waardoor ik veel tijd had om onderzoek te doen. Bovendien had ik door het stipendium de financiële vrijheid om veel interessante musea te bezoeken, zowel in Berlijn als in omliggende steden. Daardoor kon ik de theoretische kennis die ik opdeed aan de universiteit, aanvullen met kennis over de Duitse, en specifiek de Berlijnse, geschiedenis en kunstgeschiedenis. Ook kon ik het me dankzij het stipendium permitteren om als vrijwilliger voor zeer interessante evenementen te werken, zoals het International Short Film Festival Berlin.
Mijn verblijf in Berlijn is vrijwel zonder moeilijkheden verlopen. Alle informatie van de universiteit was helder en de huisvesting werd ook via hen geregeld. De Duitse taal vormde weinig hindernis. Ik heb op de middelbare school Duits gehad en heb ook twee cursussen Duits gevolgd aan een Nederlands taalinstituut. Mijn Duits was nog niet vloeiend toen ik vertrok, maar in Berlijn verbeterde mijn taalvaardigheid zich zeer snel. Alle vakken werden in het Duits gegeven en ik sprak ook altijd Duits met mijn huisgenoten, vrienden en de mensen van de sportverenigingen waar ik lid van was. Ook de cursus Duits die ik volgde aan de Freie Universität zorgde ervoor dat mijn Duits snel vooruit ging. Het enige wat ik achteraf gezien anders zou doen, is dat ik de twee weken durende intensieve taalcursus zou volgen die de Freie Universität voorafgaand aan het semester aanbood. Het voordeel daarvan is denk ik dat je taalvaardigheid dan al op een hoog niveau is voordat je begint aan je studie, waardoor conversaties in het Duits ook de eerste weken niet moeilijk zijn.
Geïnspireerd door vakken die ik volgde aan de Freie Universität en het bezoek van een aantal musea over Duitse kunst en geschiedenis, heb ik besloten om mijn bachelorscriptie te schrijven over kunst in de DDR in de jaren 70 en 80. De kennis die ik in Berlijn heb opgedaan over dit onderwerp zal daarbij zeer nuttig zijn. Mijn verbeterde Duitse taalvaardigheid komt hiervoor van pas, omdat ik nu zonder problemen Duitstalige vakliteratuur kan lezen. Ik ben zeer geïnteresseerd geraakt in de Duitse cultuur- en kunstgeschiedenis en zou dan ook graag in de toekomst nog een langere tijd in Berlijn wonen voor onderzoek of werk. Ik heb hier nog geen concrete plannen voor, maar als de mogelijkheid zich aanbiedt om terug te keren naar Duitsland, dan zal ik daar zeker gebruik van maken.
Mijn studie in Berlijn was een onvergetelijke ervaring, vanwege de rijke cultuur en geschiedenis van deze geweldige stad. En ik vond de Duitsers die ik ontmoet heb vrijwel allemaal heel vriendelijk, gastvrij en behulpzaam, waardoor ik mij al snel thuis voelde. Ik heb veel nieuwe vriendschappen gesloten, met zowel Duitse als internationale studenten. Ook heeft de uitwisseling mij geleerd om zelfstandiger te zijn, zelfvertrouwen te hebben en 'out of the box' te denken. De momenten van heimwee vallen in het niet bij de prachtige ervaringen die ik heb opgedaan in Berlijn. Ik zou dan ook iedereen aan kunnen raden om een periode in Duitsland te gaan studeren.